Ngritja e Presidentit të Kinës, Xi Jinping në një mandat të tretë si udhëheqësi kryesor i Kinës në Kongresin e 20-të të Partisë të kësaj jave duket pothuajse i sigurt.
E megjithatë ka qenë gjithçka tjetër veçse e paracaktuar.
Xi ka shfrytëzuar një kombinim mjeshtëror të planifikimit strategjik dhe një aftësi të çuditshme për të udhëhequr aleatët dhe armiqtë njësoj për të nënvlerësuar ambicien e tij për të hapur një rrugë për t’u bërë udhëheqësi më i fuqishëm kinez që nga Mao Ce Duni.
Edhe kur udhëheqja e Partisë Komuniste Kineze zgjodhi Xi si lider në vitin 2012, ata besuan se ai mund të kontrollohej lehtësisht, tha Andrew J. Nathan, profesor i shkencave politike në Universitetin e Kolumbisë dhe një autoritet që fokusohet në politikën dhe politikën e jashtme kineze.
“Ata e shihnin atë si një lloj djaloshi të lakueshëm dhe besnik, i cili do t’i trajtonte si pleq në mënyrën e duhur dhe nuk do ta tundte varkën”, tha Nathan. “Ai na ka befasuar me mentalitetin e tij të egër për të marrë përsipër gjithçka dhe për të spastruar shumë njerëz dhe për të konsoliduar pushtetin”.
Xi zbuloi shpejt anën e tij më autoritare pas marrjes së pushtetit. Në një fjalim në dhjetor 2012, ai e hodhi poshtë demokracinë si të rrezikshme dhe argumentoi se Kina duhej të bënte gjithçka që duhej për të shmangur një fat si rënia e Bashkimit Sovjetik pas përfundimit të sistemit të tij komunist njëpartiak në 1989.
“Pse u shpërbë Bashkimi Sovjetik? Pse u shemb Partia Komuniste Sovjetike?” pyeti Xi. “Proporcionalisht, Partia Komuniste Sovjetike kishte më shumë anëtarë se ne, por askush nuk ishte aq i fortë sa të ngrihej dhe të rezistonte”.
Tani Xi është në prag të një dekade tjetër, siç e quan David Shambaugh, ekspert i politikës së elitës kineze, një “perandor modern”. Kongresi i Partisë, i cili fillon të dielën dhe do të vazhdojë gjatë javës, është një ngjarje kryesisht e shkruar që pritet të rezultojë në një miratim të fuqishëm të sundimit të vazhdueshëm të Xi.
Planet e perandorit përfshijnë ribërjen e rendit global në një mënyrë që i shërben Kinës – dhe sistemit të saj autoritar.
“Populli kinez nuk do të lejojë kurrë asnjë forcë të huaj të na ngacmojë, shtypë apo nënshtrojë”, tha Xi vitin e kaluar në një fjalim që synonte në mënyrë implicite SHBA-në. “Kushdo që do të përpiqet ta bëjë këtë do ta gjejë veten në një rrugë përplasjeje me një mur të madh prej çeliku të farkëtuar nga mbi 1.4 miliardë kinezë”.
Xi ka qenë në gjendje të veprojë me guxim falë marrëdhënieve personale me zyrtarë të lartë ushtarakë dhe duke dedikuar burime masive për të ndërtuar armatime të teknologjisë së lartë që rivalizojnë gjithnjë e më shumë atë të SHBA-së dhe në mandatin e tij të parë si udhëheqës kryesor, ai ishte në gjendje të shtypte rivalët pa tjetërsuar një masë kritike e zyrtarëve të lartë të fuqishëm të PKK-së dhe familjeve të tyre përmes një zgjedhjeje shumë selektive të objektivave.
Diplomatët e huaj që e kanë vëzhguar Xi personalisht vlerësojnë njohuritë politike të shitjes me pakicë si çelësin e suksesit të tij. “Ai ka kompletin e plotë të aftësive politike – ai di të luajë, ai di të luajë me emocionet e njerëzve”, tha Kerry Brown, ish-sekretar i parë në ambasadën britanike në Pekin, tani drejtor i Institutit Lau China në King’s College, Londër. “Ky kombinim është më se i mjaftueshëm për të shpjeguar saktësisht pse ai është aty ku është”.
Ky grup aftësish pasqyron fëmijërinë e Xi-t të kaluar në zemër të politikës elitare të Partisë Komuniste Kineze si djali i ish-zëvendës kryeministrit Xi Zhongxun. Lëvizja e Mao Ce Dunit për të spastruar të moshuarin Xi në vitin 1962 shkaktoi 16 vjet mundime mbi familjen që i mësoi Xi Jinping mësime të paçmueshme në lundrimin në pishinën e piranhave të politikës së pushtetit të CCP.
Xi “me të vërtetë e njeh politikën aq mirë pjesërisht sepse ai u rrit në [komponimin e udhëheqjes së CCP] Zhongnanhai deri në moshën 13 vjeç”, tha Cheng Li, drejtor i Qendrës së Kinës John L. Thornton në Institutin Brookings. “Ai ka një sens të madh të kohës, dhe kur duhet të lëvizë dhe kur të mos lëvizë”.
Për shembull, nisja e Xi në vitin 2013 të Iniciativës ‘Brezi dhe Rruga’ – përmes së cilës Kina ka derdhur miliarda në autostrada, termocentrale dhe hekurudha me shpejtësi të lartë në të gjithë botën në zhvillim – i ka dhënë Pekinit fitore diplomatike. Njëzet nga 29 vendet që votuan kundër ose abstenuan nga një rezolutë e mbështetur nga SHBA për të debatuar situatën e të drejtave të njeriut në Xinjiang javën e kaluar ishin përfitues të Iniciativës ‘Brez dhe Rrugë’.
Xi filloi të ngjitej në shkallët e strukturës së pushtetit të CCP në fund të viteve 1970, pas një periudhe shtatëvjeçare si një nga miliona të rinjtë urbanë që Mao “dërgoi” në fshat si pjesë e një projekti masiv revolucionar “riedukimi”. Midis 1979 dhe 2007 ai shërbeu në poste duke filluar nga sekretari i zyrës së Zyrës së Përgjithshme të Këshillit Shtetëror, ushtrues detyre i guvernatorit të provincave Fujian dhe Zhejiang dhe sekretar i Komitetit Komunal të Shangait të CCP.
Qëndrimi i Xi në ato poste ishte i padallueshëm. Në vend që të ndërmerrte ndonjë iniciativë të rëndësishme, të dhënat e Xi sugjerojnë se ai u ul dhe u fokusua në shmangien e skandaleve dhe ofendimit të çdo ndërmjetësi të mundshëm të pushtetit të CCP.
“Ai gjithmonë luante në sfond, u dha merita njerëzve përreth tij dhe kurrë nuk mori merita për veten e tij”, tha Dimitar Gueorguiev, profesor i asociuar i shkencave politike në Universitetin e Sirakuzës.
Kjo qasje ra në sy të ish-presidentit Jiang Zemin dhe ish-zëvendëspresidentit Zeng Qinghong. Jiang dhe Zeng e panë Xi-në si një pasardhës të Presidentit Hu Jintao, i cili do t’i shërbente interesave të gardës së vjetër të CCP-së, ndërsa trajtonte çështjet sistematike, përfshirë korrupsionin e shfrenuar. Kjo i hapi rrugën Xi për t’u ngjitur në rolet e fuqishme të sekretarit të përgjithshëm të Komitetit Qendror të CCP, kryetarit të Komisionit Qendror Ushtarak si dhe rolin më ceremonial të presidentit.
Xi filloi me kryqëzatën e pritshme kundër korrupsionit, duke burgosur sfiduesit e mundshëm të profilit të lartë me akuza për korrupsion po atë vit. Xi më pas zëvendësoi zyrtarët e lartë të partisë të burgosur ose në pension me besnik për të ndërtuar një bazë të fuqishme pushteti.
Në të njëjtën kohë, ai filloi të krijonte një personazh të ri: atë të një njeriu të fortë të paepur, roli i të cilit është të sjellë prosperitet në vend dhe statusin e superfuqisë jashtë vendit.
Xi pretendon se ai e ka pastruar Kinën nga “poshtërimi intensiv” i dominimit të huaj të kaluar dhe ka arritur “fitoren e plotë” mbi varfërinë ekstreme. Xi e ka forcuar atë imazh me një kult personaliteti të lidhur me iniciativat e frazave tërheqëse, duke përfshirë “ëndrën e Kinës” dhe “përtëritjen kombëtare”. Manifesti i Xi, Mendimi i Xi Jinping mbi socializmin me karakteristika kineze për një epokë të re, ka hyrë në panteonin e udhëzimit ideologjik të CCP së bashku me traktet e paraardhësve Mao Zedong, Jiang Zemin dhe Hu Jintao. Por Xi i ka bërë të gjitha një më mirë duke rishikuar historinë e CCP për t’i dhënë vetes merita të mëdha që rrit rëndësinë e lidershipit të tij i dyti vetëm pas Maos. DheTekstet shkollore mbi filozofinë politike të Xi Jinping janë kërkuar të lexohen për nxënësit kinezë që nga viti i kaluar.
Ndërkohë, politika e jashtme e Xi është bërë gjithnjë e më agresive. Ai i ka shtyrë fort kritikët e huaj të historisë së të drejtave të njeriut të Kinës, Ligjit të saj drakonian të Sigurisë Kombëtare në Hong Kong dhe intensifikimit të zhurmës së shpatës në Tajvan. Ai ka thirrur një diplomaci “luftëtari ujku” dhe ka ndërtuar një makinë ushtarake të krijuar për të mbështetur ambicien e tij për statusin e superfuqisë kineze.
Ndërsa Xi befasoi rivalët në CCP, disa në administratën amerikane e panë atë që po vinte. Një kabllogram konfidencial i dërguar nga ambasada e SHBA-së në Pekin në Departamentin e Shtetit të SHBA-së më 16 nëntor 2009 dhe më pas i publikuar nga Wikileaks zbuloi ambicien e Xi-t.
“Sipas një kontakti të lidhur mirë të Ambasadës, anëtari i Komitetit të Përhershëm të Byrosë Politike dhe nënpresidenti Xi Jinping është ‘jashtëzakonisht ambicioz’, i sigurt dhe i fokusuar dhe e ka pasur ‘syrin e tij te çmimi’ që në moshë madhore të hershme”, thuhet në kabllogram. “Xi është jashtëzakonisht pragmatik dhe realist, i nxitur jo nga ideologjia, por nga një kombinim i ambicies dhe “vetëmbrojtjes”.
Tani që Xi e ka siguruar kurorën për aq kohë sa ai dëshiron, ka disa brenda partisë që shqetësohen se kanë hequr shumë pushtet.
Anëtarët e hong’er dai – pasardhës të lindur në vitet 1960 dhe 1970 të elitave politike kineze – janë të shqetësuar për dominimin mjeshtëror të Xi mbi strukturën e pushtetit të CCP. Shumë shqetësohen për kultivimin nga Xi të një kulti personaliteti që të kujton atë të Mao Ce Dunit – i cili ndihmoi në nxitjen e kaosit dhe dhunës së revolucionit kulturor 1966-1976.
“Ka shumë pakënaqësi në nivele mjaft të larta të partisë”, tha Joseph Fewsmith, profesor i marrëdhënieve ndërkombëtare dhe shkencave politike në Universitetin e Bostonit.
Por ata që shpresojnë ta shtyjnë Xi në qëndrime më të buta, qoftë brenda Kinës apo jashtë saj, ka të ngjarë të kenë një kohë të vështirë.
“Ka një mentalitet rrethimi nga ana e Xi Jinping që thotë, ‘Unë duhet të jem i fortë [dhe] ta bëj vendin të fortë sepse Kina është abuzuar’,” tha Nathan, profesor i Universitetit të Kolumbisë. “Ai nuk i beson klasës së mesme, nuk u beson sipërmarrësve, nuk u beson anëtarëve karrieristë të partisë së tij politike dhe nuk u beson njerëzve që e këshillojnë atë se Shtetet e Bashkuara do të ishin të gatshme të bashkëjetonin [ me Kinën]”.
